امروزه خانه‌های ویلایی به دلیل فضای دلباز و آسایش بیشتر و دوری از محیط‌های بسته‌ی شهری محبوبیت بالایی در بین مردم پیدا کرده‌اند. ویلاها در انواع و ابعاد متفاوت مختص هر اقلیم خاص طراحی می‌شوند. قرارگیری در طبیعت دور از آلودگی و هیاهوی شهر، متراژ و ابعاد گسترده ویلاها موجب شده‌است بسیاری از مردم از شهرها به مناطق ویلایی مهاجرت کنند تا بازنشستگی آرام و دور از آلودگی را تجربه کنند. این امر سبب رونق هر چه بیشتر ساخت وساز و طراحی ویلا در چند سال اخیر بوده است.در این مقاله به توضیح تاریخچه و انواع ویلا و چگونگی طراحی ویلاهای مدرن و مورد توجه امروزی می‌پردازیم.
ویلا چیست
امروزه خانه‌های بزرگ و مجلل تعطیلاتی، با لفظ “ویلا” در آسیا و به ویژه در اروپا شناخته می‌شوند. ساکنان آمریکایی هم ممکن است هنگام توصیف خانه‌های بزرگ از این واژه استفاده کنند. ویلا اصطلاحی قدمت‌دار و تاریخی است. یکی از اصلی‌ترین مشخصه‌های مشترک در ساختمان‌های ویلایی سایت بزرگ قرارگیری ساختمان است. قرارگیری ویلاها در مرکز زمینهای وسیع و احاطه شدن توسط بافت فضای سبز موجب افزایش نورگیری و کیفیت فضای داخلی ساختمان میشود.
از دیگر مزیت‌های مشترک ویلاها می‌توان به محدود بودن ساکنین و همسایگی‌ها اشاره کرد. ویلا همواره تداعی‌گر احساس آرامش و هم‌نشینی با طبیعت با چاشنی کیفیت‌های خاص شخصی که محیطی خانوادگی را ایجاد می‌کنند، محسوب میشود. اما امروزه به دلیل کمبود زمینهای مناسب برای احداث ویلا و در مقابله با جنگل‌زدایی بیشتر، ویلاهایی که چند واحد مسکونی را در خود جای دادند پیشرفت چشمگیری داشته‌اند. اما باید خاطر نشان کرد قرارگیری بیش از چهار واحد در این مجموعه‌ها ممکن نیست.
از دیگر خصوصیات مشترک در همه ویلاها می‌توان به فضاهای خاص طراحی شده در این ویلاها اشاره کرد. ویلاها عموما دارای فضاهایی هستند که طبق خواست و سلیقه کاربر خصوصی سازی شده‌اند. این فضاها با توجه به نیاز هر فرد و شرایط اقلیمی و بودجه اختصاص یافته به پروژه می‌تواند متنوع باشد.
انواع ویلا
امروزه با توجه به مدرنیزه شدن زندگی در جوامع بشری، از ویلا نه به‌عنوان بنایی مجلل و باشکوه با مراتع بسیار، که به‌عنوان فضایی طراحی شده با رعایت حضور فضای سبز و با تفاوت‌های جزئی ساخت نسب به ساخت در شهرها، استفاده میشود. ویلاهای امروزی برای گریز از اغتشاش زندگی و برای سکنای خانوادگی طراحی می‌شوند .شاید در گذشته ویلا نماد ثروت و آسایش متمولین بود اما امروزه بیشتر به معنای مامنی آرام و دور از هیایو برای گزراندن آخر هفته‌ای آرام است.
1- طراحی ویلای‌های شخصی
امروزه برخلاف عمارت‌های بزرگ که در گذشته ویلا نامیده می‌شدند، ویلاها می‌توانند املاک نیمه مستقل با ابعاد کمتر باشند، در این ویلاها ساکنان دیوار مشترکی با محل سکونت یکدیگر دارند. برخی از ویلاها نیز بسته به مصارف خاص مثلا برای کاربری‌هایی نظیر عکاسی، برگزاری جشن و … از دیگر مراتع ویلاهای اطراف خود جدا می‌شوند. بیشتر ویلاها امروز در مشهد ویلایی درب‌دار و دیوارکشی شده هستند و امکاناتی مانند استخر، باشگاه، یا زمین تنیس را ارائه می‌دهند.
2- شهرک ویلایی
بیشتر مردم ساکن کلان شهرها هم‌چون مشهد، بدنبال حفظ امنیت و آرامش خود که یکی از اصلی‌ترین نیازها در یک خانه است جذب مناطق و شهرک‌های کوچک ویلایی می‌شوند. همین مساله باعث رشد هر چه بیشتر احداث شهرک های ویلایی در مشهد شده است. با طراحی و احداث ویلا ها در فواصل نزدیک به یکدیگر و ایجاد یک فضای خرد شهری می‌توان امنیت و آسایش شهری اما بدور از مزاحمت‌های فضای کلان شهر را شبیه سازی کرد که موجب افزایش آرامش و امنیت یک ویلا میشود. شهرک‌های ویلایی احداث شده در مشهد اغلب فضایی نیمه خصوصی دارند که تنها ساکنین و افراد مجاز قادر به رفت و آمد در آن محوطه هستند. شهرک‌های ویلایی با توجه به کوچک بودن قطع زمینهای مورد استفاده در کلان‌شهرها، عموما در خارج از شهر و در حومه قرار دارند.
3- ویلاهای شهری
ویلاهای شهری یا به بیان بهتر شهرک‌های ساخته شده در حاشیه کلان‌شهرها ویلاهایی هستند که برآیند نیاز انسان مدرن به شهرنشینی و علاقه‌ی انسان به آرامش و دوری از آلودگی‌های صوتی و بصری و.. شهر بوجود آمده‌اند. معمولا کارشناسان معماری و شهرسازی در جهت ایجاد شهرک‌های ویلایی در فاصله‌ای معقول به شهرها برنامه‌ریزی‌هایی احداث و تقسیم منابع را انجام می‌دهند. هم‌چنین نمای بصری شهرها از اهمیت بالایی برخورداراست؛ بصورتی‌که مکان قرارگیری آسمان‌خراش‌ها و شهرک‌های ویلایی باید در فاصله‌ای مناسب از یکدیگر باشد تا خط آسمان ونمای منظر شهری ازبین نرود.
با توجه به قرارگیری این ویلاها در داخل شهر و بالا بودن اختلاف هزینه و قیمت زمین در این مناطق نسبت به حومه شهر معمولا به صورت ویلاهای نیمه خصوصی یا اشتراکی بهره‌برداری می‌شوند. ویلاهای شهری در قیمت هر متر مربع زمین، میزان مساحت اشغال شده، مقدار محوطه اختصاص داده شده به فضای سبز و.. با ویلاهای خارج از شهرتفاوت دارند.هم‌چنین امکانات تفریحی موجود در ویلاهای حومه به دلیل نبود توجیه اقتصادی در این منطقه مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.
سبک‌های طراحی ویلا
1- طراحی ویلاهای مدرن
امروزه طراحی مدرن چه در ساختمان‌های شهری و چه در ویلاها مورد توجه بسیاری قرار گرفته است. مهندسان طراح در ویلاهای به سبک مدرن بدنبال ایجاد حجمی یک‌پارچه و منسجم، گستردگی نما در چند جهت و ارتباط طراحی داخلی و خارجی نما با یکدیگر، ساختمانی مدرن، شیک با طراحی داخلی یکدست و دلباز فراهم آورند.
در طراحی مدرن ویلاها می‌توان با استفاده و ایجاد فرورفتگی در پوسته ساختمان ضمن اینکه یک نمای دوبعدی به سه بعدی تبدیل میشود، باعث ایجاد سایه اندازی در نما شده و خصوصا پس رفتگی در محل بازشوها از تابش مستقیم نور خورشید جلوگیری خواهد کرد و به زیبایی بصری آن خواهد افزود. از آنچه در طراحی مدرن ویلا باید مدنظر داشت: خلوص و سادگی و خوانایی در حجم، توجه به بافت گیاهی محیط، گشایش و روشنی و ایجاد حس تعلق، خلوت و آرامش در کاربر است. در ویلاهای مدرن تلاش میشود با بهره جستن از پنجره‌های قدی ضمن تامین نور مورد نیاز داخلی تمرکز و توجه مخاطل به سمت طبیعت بیرون ساختمان معطوف شود.
2- طراحی ویلاهای کلاسیک
یکی از محبوب‌ترین و خوش‌اجرا ترین سبک‌ها در ایران، معماری کلاسیک است. این سبک که معماران آن را یک معماری لایزل و بی‌زمان می‌دانند از اصولی چون نظم، تناسب، تقارن، هماهنگی و کمال که در زمان یونان باستان برای خانه خدایان طراحی شده بود و اصولی جاودانه است پیروی می‌کند. خدایان یونان باستان، خدایانی بودند انسان‌گون در حد نهایت زیبایی، کمال و جاودانگی.
ازاین‌رو خانه آنها نیز می‌بایست دارای همین خصوصیات می‌بود. بدین لحاظ معماری کلاسیک نیز باید یک معماری بدون نقص و ایراد شناخته میشود. از ویژگی‌های این سبک می‌توان به رعایت تناسبات هندسی در نما، به کارگیری مصالح سنی مثل سنگ، آجر و…رعایت تعادل و هماهنگی ضمن ایجاد شکوه و عظمت که نمایانگر اصالت و ثروت برای کاربر است.
مراحل طراحی ویلا
پروژه‌های طراحی ویلا امروزه جزو سریع‌ترین و مقرون‌بصرفه‌ترین پروژه‌های عمرانی شناخته می‌شوند. در این قسمت به شرحی از مراحل چگونگی طراحی ویلا تا ساخت می‌پردازیم:
مرحله اول:طراحی نقشه‌های ساختمانی
برای این مرحله ابتدا باید سایت توسط شرکت مشاورین و معمار بررسی شود، موارد بسیاری نظیر جهت تابش، جهت و شدت وزش باد، شیب زمین، توپوگرافی منطقه، آزمایشات مربوط به پایستگی خاک منطقه و…لازم به بررسی و مطالعه است. در ادامه با بررسی‌های بیشتر اقتصادی و گرفتن پروپوزال از کارفرما، مهندس معمار اقدام به ارائه‌ی ایده و کانسپت طراحی شده در قالب پلان‌های سه‌بعدی شده به کارفرما می‌کند. در این مرحله تک‌تک نیازهای کارفرما اعم از فضاهای موردنیاز در ساختمان، سبک و نمای مورد نظر و تا جزئیاتی نظیر متریال‌های مورد استفاده در نمای داخلی و خارجی ساختمان در مدل شبیه‌سازی شده سه‌بعدی نمایش و مورد بحث و گفتگو قرار می‌گیرد.
مرحله دوم: طراحی سازه
در این مرحله و پس از تایید نقشه‌ی معماری بنا با درنظر گرفتن بودجه و مطابق نیاز کارفرما و پایبندی به اصول معماری، با همکاری مهندسان عمران نقشه‌های سازه طراحی و بسته به نوع ساختمان، بتن یا تیرآهن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مرحله سوم:تاسیسات
تاسیسات ساختمان معمولا به دوقسمت تاسیسات مکانیکی و تاسیسات الکتریکی تقسیم بندی می‌شوند. در این قسمت با همکاری مهندسان تاسیسات ساختمان، نقشه ها و دیتیل مورد نیاز برای نیازهای سیستم‌های گرمایشی، سرمایشی، تجهیزات استخر، روشنایی ساختمان، سیستم‌های صوتی و درصورت نیاز هوشمندسازی سیستم تاسیسات ساختمان برای استفاده و کنترل هر چه بهینه‌تر صورت می‌پذیرد.
مرحله چهارم: طراحی داخلی
در این قسمت پس از تجهیز ساختمان با تمامی امکانات لازم، اقدام به طراحی و انتخاب انواع پوشش‌های سقف، کف، طراحی داخلی بصورت کلی صورت می پذیرد. مراحلی چون طراحی داخلی و دکوراسیون نشیمن، طراحی داخلی آشپزخانه، طراحی استخر ویلا، طراحی اتاق‌ها، طراحی پله‌های ویلا، طراحی کلوزت و سایر جزئیات انجام میشود. در این مرحله کارفرما بیشترین همکاری را با طراح داخلی در جهت بهبود روند انجام کار و انجام پروژه مطابق خواسته های کارفرما خواهد داشت.
مرحله پنجم: طراحی سایت
در طراحی ویلا طراحی لنداسکیپ و سایت قرارگیری ساختمان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. وجود گیاهان مناسب با اقلیم و منطبق و هماهنگ با فرم ساختمان،طراحی دیوارهای دورتادور قطعه، طراحی باغچه، طراحی آبنما، طراحی استخر و … در محوطه ویلا انجام میشود.
مرحله نهایی: طراحی نقشه‌های فاز ۲ و اعمال جزئیات
در آخرین مرحله از مراحل طراحی ویلا به بحث فاز دو می‌رسیم که هدف از طراحی ویلا در فاز دو و ارائه نقشه‌های اجرایی، هماهنگ کردن حدالمقدور اجرای ویلا در واقعیت به مدل طراحی شده آن، مطابق با پلان‌ها و رندرهای ارائه شده است. در طراحی معماری ویلا برای جلوگیری از بروز خطاهای احتمالی در اجرای سازه‌ی ویلا و تاسیسات آن مجموعه نشه های فاز۲ برای اطمینان از اتمام اصولی پروژه به کارفرما تویل میشود.
نتیجه گیری
آنچه در این مقاله به مختصر بدان پرداخته شد توضیحی بر ریشه و تاریخچه طراحی ویلا که نشات گرفته از روم باستان و از امکانات زندگی ثروتمندان تلقی می‌شد داده‌شد. ویلاها اما امروز به گریزگاه‌هایی بدل گشته‌اند که نه فقط ثروتمندان بلکه قشر متوسط هم امکان استفاده از آنرا دارند. در این متن سعی داشتیم به شرحی مختصر از انواع ویلا و چگونگی طراحی آن بپردازیم. در صورت داشتن هر گونه انتقاد یا پیشنهادی لطفا با ما در ارتباط باشید.
